Istnieje wiele różnych podejść psychoterapeutycznych, z unikalnymi założeniami teoretycznymi i technikami terapeutycznymi. Często sami specjaliści z zakresu psychologii, psychoterapii mają problem z określeniem czym zajmuje się inny niż preferowany przez nich nurt a co dopiero osoba, która nie kształciła się w tym kierunku....Poniżej postaram się krótko przedstawić najważniejsze z nich oraz omówimy ich główne założenia i wybitnych przedstawicieli.
Jednym z najstarszych nurtów psychoterapeutycznych jest psychoterapia psychoanalityczna, stworzona przez Sigmunda Freuda. Ten nurt koncentruje się na głębokim zrozumieniu nieświadomych procesów psychicznych. W ramach tego podejścia wewnętrzne konflikty i nieświadome pragnienia wpływają na nasze zachowanie.
Ciekawostka: W historii psychoterapii istnieje fascynujący epizod z pacjentką Carola Junga, Sabiną Spielrein, która odgrywała znaczącą rolę w relacjach między Jungiem a Freudem. Spielrein była poddana psychoterapii u Junga, a jej poprawa była inspiracją dla Junga w badaniach nad psychoterapią. Wkrótce Spielrein sama rozpoczęła edukację psychologiczną i jako pierwsza kobieta obroniła doktorat w dziedzinie psychiatrii. Prowadziła wykłady na temat destrukcji i popędu śmierci, które były początkowo nieakceptowane przez Freuda, ale później uznał je za swoje. Spielrein odegrała ważną rolę w historii psychoterapii, choć jej dorobek nie jest często doceniany.
Kolejnym znanym nurtem psychoterapeutycznym jest psychoterapia behawioralna. Jej główne założenia skupiają się na badaniu i zmianie obserwowalnego zachowania, które jest wynikiem uczenia się. Ivan Pavlov, znany z badań nad warunkowaniem klasycznym u psów, wprowadził koncepcję warunkowania behawioralnego, która jest kluczowym elementem psychoterapii behawioralnej. Jego eksperymenty z dzwonkiem i jedzeniem u psów miały istotny wpływ na rozwój tej terapii, B.F. Skinner, który rozwijał koncepcję warunkowania instrumentalnego.
Psychoterapia poznawcza koncentruje się na roli myślenia i przekonań pacjenta. Według tej koncepcji, nasze myśli wpływają na emocje i zachowanie. Terapia poznawcza ma na celu zmianę negatywnych przekonań i myśli. Aaron T. Beck, jeden z założycieli psychoterapii poznawczej, opracował koncepcję tzw. myśli automatycznych. Jest to termin odnoszący się do szybkich, często negatywnych myśli, które pojawiają się automatycznie w umyśle pacjenta. Terapia poznawcza koncentruje się na identyfikowaniu i modyfikowaniu tych myśli w celu poprawy zdrowia psychicznego. Albert Ellis, inny znany przedstawiciel nurtu poznawczego, opracował natomiast koncepcję tzw. "irracjonalnych przekonań", które uważał za źródło wielu problemów emocjonalnych. Jego popularna metoda terapeutyczna, znana jako Terapia Racjonalno-Emotywna (REBT), skupia się na zmianie tych przekonań w bardziej racjonalne i zdrowe.
W przeciwieństwie do powyższych nurtów, psychoterapia humanistyczna skupia się na rozwoju osobistym i samorealizacji. Głównym założeniem jest wiara, że ludzie posiadają wrodzoną zdolność do samorozwoju, a terapeuta pełni rolę wspierająca tę ewolucję. Carl Rogers, jeden z głównych przedstawicieli promował podejście polegające na słuchaniu pacjenta bez oceniania czy kierowania. To podejście zapoczątkowało ideę "empatycznego słuchania", która jest istotnym elementem terapii humanistycznej. Abraham Maslow stworzył natomiast hierarchię potrzeb, która jest dobrze znana w nie tylko w psychologii. można ją znaleźć również w książkach z zakresu ekonomii i zarządzania zasobami ludzkimi. Pyramida Maslowa przedstawia hierarchiczne potrzeby, poczynając od podstawowych potrzeb fizjologicznych aż po potrzebę samorealizacji. Ten model wpłynął na zrozumienie motywacji i potrzeb ludzi.
Psychoterapia systemowa koncentruje się na zrozumieniu interakcji między członkami grupy lub systemu, na przykład rodziny. Celem terapii jest poprawa komunikacji i rozwiązywanie problemów w kontekście danego systemu.
Virginia Satir, znana jako "Matka Terapia Rodziny", była jednym z pionierów terapii systemowej. Jej prace skupiały się na komunikacji w rodzinach i jej roli w tworzeniu zdrowych relacji. Satir opracowała wiele technik terapeutycznych, które pomagają rodzinom poprawić komunikację i rozwiązywać konflikty. Salvador Minuchin, inny wpływowy terapeuta rodzinny, opracował koncepcję "struktury rodzinnej". Jego podejście koncentruje się na analizie interakcji w rodzinie i restrukturyzacji tych interakcji w celu poprawy funkcjonowania rodziny.
Anna Doliwa
Psycholog, terapeuta